Вакцинацияны талқылау
Прививочная дискуссия 22.04.2017

Бұған не себеп болды және мұндай бас тартулардың себебі неде, корреспонденттер медицина ғылымдарының докторы, Батыс Қазақстан мемлекеттік университетінің профессорымен бірге Орал өңірін түсінді. М.Оспанова (Ақтөбе қ.) Гүлшат Күлниязова.

Мазасыз статистика

Батыс Қазақстан облысының Денсаулық сақтау басқармасында алаңдатарлық сандар жасырмайды: облыс бойынша 900-ге жуық вакцинацияланбаған бала, оның ішінде 790-нан астам жаңа туған нәресте.

Сонымен қатар, бұл республикадағы ең нашар көрсеткіш емес, облыс тіпті вакцинациядан бас тарту саны бойынша қолайсыз аймақтардың бестігіне кірмейді.

Дәрігерлер: ата-аналар балаларға вакцинациядан бас тартады, діни нанымдар мен вакцинация иммунитетті қалыптастырудың орнына баланың өзін ауруға немесе әртүрлі асқынуларға әкелуі мүмкін деген ақпаратқа сілтеме жасайды. 2016 жылы БҚО-да 563 "бас тартушы" тіркелді, ал 134 жаңа туған нәрестенің аналары перзентханада вакцинациядан бас тартты.

- Екпе алмаған балалардың екеуі жұқпалы аурумен ауырды: 2014 жылы екі жасар бала туберкулезбен ауырды, ал 2016 жылы 8 айлық бала көкжөтелмен ауырды,-деді облыстық денсаулық сақтау басқармасының бөлім басшысы Айнаш Губайдуллина. - Өткен жылы ата – аналармен профилактикалық жұмыстың нәтижесінде облыс бойынша 34 бала, ағымдағы жылдың кезеңінде-12 бала егілді. Вакцинациядан бас тартудың негізгі себебі вакцинацияның құрамында алкоголь бар екендігі туралы дұрыс емес ақпарат болды, сондықтан көптеген сенушілер балаларына вакцинациядан бас тартады. Бес немесе одан да көп бала өсетін отбасылар бар және олардың ешқайсысы бірде-бір вакцинация алған жоқ. Әрине, олардың сау екендігі және ешқандай жұқпалы аурулармен ауырмайтындығы қуантады, бірақ статистикаға сәйкес, егер балалардың 95% - ы вакцинацияланған болса, онда олар вакцинацияланбағандар үшін өзіндік қорғаныс тосқауылын жасайды.

Айтпақшы

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Тұтынушылардың құқықтарын қорғау комитеті (бұдан әрі-ЖТӨК) және оның аумақтық органдары вакцинациядан бас тарту себептеріне мониторинг жүргізеді.

2016 жылы Қазақстанда профилактикалық егуден 9685 бас тарту тіркелді, 2015 жылмен салыстырғанда бас тарту санының 13,4% - ға өсуі байқалады (8383). Көбінесе 1 жасқа дейінгі балалардың ата – аналары міндетті вакцинациядан бас тартады-3982 (41,1%). 1 жастан 2 жасқа дейінгі жас тобында 2570 (26,5%) бас тарту, 2 жастан 5 жасқа дейін – 2072 (21,4%), 6 жастан 15 жасқа дейін – 617 (6,3%), 16 жастан асқан – 444 (4,6%) тіркелді. Талдау барысында мамандар бас тартудың жоғары үлес салмағы Ақтөбе (19,2%), Оңтүстік Қазақстан (13,2%), Маңғыстау (11,5%) облыстарында және Алматы қаласында (12,9%) тіркелгенін анықтады.

Бас тартудың негізгі себептері жеке 45% (4360) және діни 42,9% (4151) нанымдар деп аталады, бұқаралық ақпарат құралдары (интернет-ресурстар, баспасөз, теледидар) арқылы теріс ақпаратқа вакцинациядан бас тартқандардың 6,2% (600), вакциналарға сенімсіздік білдіргендердің 6,1% (589).

Ашық әңгіме

Оралдағы қоғам мен әсіресе жас ата-аналар үшін бұл өзекті тақырыпты "дөңгелек үстелде" дәрігерлер, мемлекеттік органдардың өкілдері, кәмелетке толмаған балалардың діндар ата-аналары, имамдар талқылады. Онлайн режимде іс-шараға облыстың барлық аудандық емханалары қатысты. Медицина ғылымдарының докторы, Батыс Қазақстан мемлекеттік университетінің профессоры. М.Оспанова (Ақтөбе қ.) Гүлшат Күлниязова иммундау бойынша жұмысты ұйымдастыру, әлемдегі инфекциялармен күрес тарихы және вакцинациядан бас тарту нәтижесінде өлім-жітім туралы айтып берді. Мен иммундау үшін қандай вакциналар қолданылатынын егжей-тегжейлі түсіндірдім. Ол ата-аналар бұл туралы білуі керек деп санайды.

- Вакциналар-жасанды белсенді иммунитеттің пайда болуына ықпал ететін инфекциялық қоздырғыштардың антигендері. Оларды денеге енгізген кезде иммундық жауап қалыптасады, соның арқасында адам осы инфекцияға қарсы иммунитетке ие. Пайда болған иммунитет әр балада әр түрлі болады. Бұл генетикалық құрылымның, Конституцияның ерекшеліктеріне байланысты", - деп хабарлады профессор. - Қолданылатын вакциналардың түрлері келесідей. Тірі заттар табиғатта бар зиянды қасиеттерін жоғалтқан әлсіреген микробтардан (шешек, полиомиелит, туляремияға қарсы вакциналар, сондай – ақ арнайы шығарылған вакциналар-БЦЖ, тұмау) жасалады. Өлтірілгендер физикалық немесе химиялық әдістермен (көкжөтел және А гепатитіне қарсы) жою арқылы айқын патогендік қасиеттері бар қоздырғыштардан жасалған. Химиялық заттар химиялық әдіспен оқшауланған бактериялардың жасушаларынан жасалады. Синтетикалық-микроорганизмдердің антигендік ерекшеліктері бар жасанды түрде жасалған вакциналар. Рекомбинантты-гендік инженерия арқылы түзілген (В вирустық гепатитіне, тұмауға және басқаларға қарсы).

Профессор, ең алдымен, иммунопрофилактиканың қауіпсіздігі және ең бастысы, екпелердің қажеттілігі мен пайдасы туралы жеткілікті хабардар емес ата – аналар екпелерден бас тартатынына сенімді.

– Ата-аналармен профилактикалық әңгімелер жүргізу, біздің балаларымыздың дені сау және көптеген қауіпті жұқпалы ауруларға қарсы егілген болып өсуі үшін қажетті білім базасын құруға мүмкіндік беретін сенім деңгейін қалыптастыру қажет, - деп есептейді профессор Гүлшат Күлниязова.

"Дөңгелек үстелден" кейін Орал қаласынан келген делегация профессормен бірге облыс аудандарына барып, халықпен бірқатар кездесулер өткізді. Дәрігерлер, имамдар мен теологтар ата-аналардың, ата-әжелердің дәлелдерін тыңдап, иммунопрофилактиканың сөзсіз пайдасына мысалдар келтірді.

Діни аспект

Оралдағы "дөңгелек үстелге" қатысқан діндар ата-аналар да екпелердің қажеттілігі мен пайдалылығымен келісті. Бірақ олар вакцинациядан бас тарту діндарлық деп аталатын кезде келіспейді. Аналар мен әкелер: "біздің діни көзқарастарымыз ешнәрсе емес, біз иммундаудың қалай жүргізілетіні туралы ақпаратқа сүйенеміз. Көбінесе БАҚ-та, интернетте сапасыз вакцина туралы ақпарат өтеді, қарсы көрсетілімдер кезінде вакцинация жағдайлары жиі кездеседі".

- Қазақстанда бала туылғаннан бастап 16 жасқа дейін түрлі ауруларға қарсы 20 түрлі вакцина егіледі. Қоғамда бұл туралы әртүрлі пікірлер бар. Көптеген адамдар вакцинациядан бас тартудың негізгі себебі діни себеп деп санайды. Бірақ бас тартушылармен жеке кездесулер барысында біз олардың көпшілігі жаңа препараттардан қорқатынын және оларды балаларының денсаулығына қауіпті деп санайтынын білдік. Сондықтан біз медициналық тұрғыдан, БАҚ және әлеуметтік желілер арқылы түсіндіру жұмыстарын күшейтуіміз керек, вакцинациядан бас тартудың не әкелетінін белсенді және түсінікті түрде айтып, көрсетуіміз керек,-дейді БҚО Дін істері басқармасының дін істерін зерттеу орталығының инспектор-теологы Наурыз Убаев. - Ислам тұрғысынан адамға пайда әкелетін барлық нәрсе ешбір жағдайда қабылданбайды. Ислам әлемінің көптеген ғалымдары адамды В гепатиті, көкжөтел, дифтерия, туберкулез, қызылша және т.б. сияқты қорқынышты аурулардан қорғауға бағытталған вакцинация қажеттілігімен келіседі.

Теолог сондай-ақ Батыс Қазақстан облысының исламшыл дәстүрлі емес діни бірлестіктерінің арасында вакцинациядан бас тарту өсірілетіндер жоқ деп сендірді. Сонымен қатар, Қазақстанда таратылған христиандық дәстүрлі емес діни бірлестіктердің бірінде қан құюға тыйым салынады, бірақ бұл ретте адептермен вакцинациялаудан бас тартылмайды.

Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының БҚО бойынша өкілі облыс имамы Руслан Сұлтанов өз балаларына екпе салу немесе жасамау – әрбір ата-ананың жеке дело екенін атап өтті. Бірақ сонымен бірге олар болашақ ұрпақтың денсаулығы туралы ойлануы керек, дейді рухани тәлімгер.

– Менің үш балам бар, олардың барлығы жоспар бойынша екпе алды, иммундаудан бас тартқан жоқ, өйткені шариғат бойынша бұл жерде заңсыз ештеңе жоқ. Керісінше, осылайша біз балаларымызды әртүрлі инфекциялардан, соның ішінде өлімге әкелетін қауіпті инфекциялардан сақтаймыз. Халықпен түсіндіру жұмыстарын балалар жасында егу қажеттілігі туралы дәлелдер келтіретін мамандар жүргізетіні дұрыс, - дейді имам.

Батыс Қазақстан облысына сапары барысында ҚР Денсаулық сақтау министрі Елжан Біртанов 2017 жылдың 1 шілдесінен бастап елімізде міндетті медициналық сақтандыру жүйесі енгізіле бастағанын айтты. Медициналық сақтандыру жүйесі шеңберінде азаматтарға медициналық қызметтер пакетінің екі түрі ұсынылатын болады. Біріншісі – базалық-профилактикалық егулерді қамтиды және Қазақстан Республикасының барлық азаматтары үшін қолжетімді болады. Министр сонымен қатар Интернеттің арқасында ақпаратқа қол жетімділік күрт өсті деп санайды, ал кейбір ата-аналар Дүниежүзілік интернеттен алынған ақпаратқа дәрігерлерге қарағанда көбірек сенеді. Бірақ Интернет отбасылық және учаскелік дәрігерлерді алмастырмайды және тексеру жүргізбейді.

Басқа пікір

Жақында ҚР Парламенті Сенатының депутаттары да иммундау тақырыбын көтерді. Олар балаларды вакцинациялаудан бас тартқан ата-аналар үшін жауапкершілікті енгізуді ұсынды. Депутат Сәрсенбай Еркегенов АҚШ-та вакцинацияланбаған балаларды балабақшалар мен мектептерде оқуға жібермейтінін айтты. ҚР Бас мемлекеттік санитарлық дәрігері Жандарбек Бекшин Қазақстанда бұл мәселе әлі талқыланбағанын айтты.

Өз кезегінде, Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының қазақстандық сарапшысы Олег Бенеш бірқатар елдерде егде жастағы балалар арасында қызылшаны жұқтырудың көптеген жағдайлары тіркелгенін хабарлайды. Осы ауруға байланысты, соның ішінде Батыс Еуропа елдерінде өлім жағдайлары белгілі. Қызылшадан болатын ауру мен өлімнің алдын алудың жалғыз жолы – вакцинация. Вакцинациядан кейін балалардың денсаулығында ауытқу жағдайларын жеке-жеке түсіну керек, деп санайды ДДҰ.

Оксана ДЕМЕНТИЕВСКАЯ, Орал

https://liter.kz/ru/articles/show/31730-privivochnaya_diskussiya